Bilindiği üzere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 63. maddesinde finansmanı, yani ücreti, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanan sağlık hizmetlerine yer verilmiş olup bunların içerisinde de çocuk sahibi olamayan kişilere uygulanacak bilinen adıyla tüp bebek tedavisinin usul ve esasları düzenlenmiştir.
30.10.2018 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Sağlıkla İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi sunulmuş olup anılı kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’nca kayda alınmıştır.
Toplamda 44 maddeden oluşan kanun teklifinin 32. maddesinde üremeye yardımcı (tüp bebek) tedavilerinde kapsamın genişletilmesi amaçlanarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 63. maddesinin (e) bendinin değiştirilmesi talep edilmiştir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sunulan yasa teklifinde dikkat çeken bazı değişiklikler bulunmaktadır.Bu değişiklikler ise :
1) Öncelikle kadın erkek ayrımını ortadan kaldırmak adına 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 63. maddesinin (e) bendinin üst başlığı evli olmakla birlikte çocuk sahibi olamayan genel sağlık sigortalısının şeklinde değiştirilerek artık erkeklerin infertilitesi (kısırlık) probleminde de tüp bebek tedavilerinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ücretin ödenmesinin önü açılmış
2) İkinci olarak da tıbbın geldiği nokta göz önüne alınarak yaş sınırında bir değişiklik yapılmıştır. Yaş değişikliği yapılırken de alt yaş sınırı olan 23 yaşından büyük olma sınırı korunmuş olup 39 yaşından küçük olma sınırı değiştirilerek 40 yaşından küçük olma şeklinde düzenlemeye gidilmiştir. Artırılan 1 yıl ile bile birçok çiftin bu değişiklikten yararlanabileceği tahmin edilmektedir. Ancak burada şunu belirtmekte fayda olduğunu düşünmekteyiz; mevcut yasada yaş sınırı belirtilirken kadın ve erkek ayrımına gidilmeden doğrudan doğruya 23 yaşından büyük, 39 yaşından küçük olma şartı aranmakta iken yasa teklifinde ise kadının 23 yaşından büyük, 40 yaşından küçük olması şartı aranmaktadır. Yeni yasa teklifinin yaş sınırlamasında erkek kadın ayrımı yapmasında kafalarda soru işareti uyandırmış olsa da yani tüp bebek tedavisinde sadece kadınların yararlanabileceği algısı oluşsa da yasa teklifinin amacına ve gerekçesine bakıldığında zaten kadın erkek arasındaki ayrımcılığa son vermek, uygulamada karşılaşılan problemleri gidermek istemesi yatmaktadır. Bu nedenle kişisel düşüncemiz erkeklerde herhangi bir yaş sınırı aranmaksızın tüp bebek yardımından yararlanmak şeklinde yasa teklifinin algılanmasıdır.
3) Kalıtsal l hastalığı olan veya bu hastalık için taşıyıcı olduğu bilinen çiftlerin sağlam çocuk yapması ya da hasta çocuğu olup ikinci çocuğun sağlam doğması adına gerekli çalışmaların yapılması amaçlanarak Kurumun belirlediği kalıtsal bir hastalığı olan veya bu hastalık için taşıyıcı olduğu bilinen evli çiftin sağlam çocuk sahibi olmasına yönelik kadının 23 yaşından büyük, 40 yaşından küçük olması, uygulamanın yapıldığı tıbbi merkezin Kurum ile sözleşme yapmış olması, eşlerden birinin en az beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası prim gün sayısının olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde en fazla üç deneme ile sınırlı olmak üzere yardımcı üreme yöntemi tedavileri ile bir hastalığın tedavisinin başka tıbbî bir yöntemle mümkün olmaması ve Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben zorunlu görülmesi halinde yardımcı üreme yöntemi tedavileriSosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilecektir.
4) Tüp bebek tedavisinde evli çiftlerin tüp bebek deneme haklarının SGK kapsamında 2'den 3'e çıkarılması bu konudaki olumlu bir gelişmedir. Torba yasa ile yapılan bu değişikle artık çiftler daha önce yaptıkları 2 denemede gebe kalamamaları durumunda 3.kez tedavi olma imkanına sahip olabileceklerdir.
5) Diğer yandan yapılan son değişikliklerle daha önceki evliliklerinden çocuğu olan kişilerin ikinci kez tekrar evlendiklerinde çocuk sahibi olamamaları durumunda bu konuda devlet desteğinden faydalanamıyorlardı. Ancak son yapılan düzenleme ile bu kişiler artık ilk evliliklerindeki çocuk sahibi olma durumlarına bakılmaksızın devlet desteğinden faydalanabilir hale gelmiş oldular.
Tüm bu değişiklikler ve yeni düzenlemelerin sonrasında Tüp bebek tedavisi ile tedavi oluçocuk sahibi olmak isteyen SGK kapsamındaki infertil hastalar için uygulanan mevzuatın son hali iaşağıdaki kurallarla belirlenmiştir.
2.4.4.İ - YARDIMCI ÜREME YÖNTEMİ TEDAVİLERİ
İnvitro fertilizasyon işlemleri (IVF), 5510 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde tanımlanan “yardımcı üreme yöntemi” olarak kabul edilir. Ovulasyon indüksiyonu (OI) ve intrauterin inseminasyonu (IUI) işlemi bu kapsamda değerlendirilmez.
2.4.4.İ-1 - İN VİTRO FERTİLİZASYON (IVF)
Evli olmakla birlikte daha önceki evliliklerinden çocuk sahibi olup olmadığına bakılmaksızın evlat edinilmiş çocukları hariç mevcut evliliğinde çocuk sahibi olmayan genel sağlık sigortalısı kadın ise kendisine, erkek ise bakmakla yükümlü olduğu karısına, en fazla üç deneme (siklus) ile sınırlı olmak üzere uygulanan IVF tedavilerine ilişkin giderler, aşağıda belirtilen şartların birlikte gerçekleşmesi halinde Kurumca karşılanır.
a) Yapılan tıbbî tedavileri sonrasında normal tıbbî yöntemlerle çocuk sahibi olamadığının ve ancak yardımcı üreme yöntemi ile çocuk sahibi olabileceğine dair sağlık kurulu raporu düzenlenmiş olması,
b) 23 yaşını doldurmuş, 39 yaşından küçük,
c) Uygulamanın yapıldığı merkezin Kurum ile sözleşmeli/protokollü olması,
ç) En az beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası prim gün sayısının olması veya halen genel sağlık sigortalısı
olan kadının bu bentteki koşulları taşımaması halinde eşinin gerekli koşulları sağlaması,
d) Son üç yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamamış olduğunun Kurumla sözleşmeli/protokollü sağlık hizmeti sunucusu sağlık kurulları tarafından belgelenmesi.
Ayrıca ;
IVF tedavisine başlanan kadının IVF uygulama tarihinde (embriyo transferinin yapıldığı tarih) 40 yaşından gün almış olması durumunda, IVF tedavisine ait bedeller Kurumca karşılanmaz. Ancak kadının 40 yaşından gün aldığı tarihten önce düzenlenmiş geçerli sağlık raporunun bulunması ve rapor tarihinden itibaren 30 gün içinde embriyo transferinin gerçekleştirilmiş olması durumunda, IVF tedavisine ilişkin sağlık hizmetleri Kurumca karşılanır.
Kuruma devredilen sosyal güvenlik kurumlarınca daha önce ödenen tüp bebek tedavileri, işlem adetlerinin hesaplanmalarında dikkate alınır. IVF bedellerinin ödenebilmesi için IVF uygulanacak kadında gebeliğin sürdürülmesine engel olabilecek sistemik hastalığın bulunmadığının IVF tedavisi için gerekli sağlık kurulu raporunda belirtilmesi yeterlidir.
Harp malullüğü kapsamında aylık almakta olan harp malullerinin kendileri ve bunların eşleri, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre malullük aylığı almakta olan vazife malullerinin kendileri ile bunların eşleri, bu Kanunun 47 nci maddesi ile 5434 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi ve mülga 45 inci maddesi kapsamında vazife malulü olarak aylık almakta olan vazife malullerinden ise başkasının yardımı ve desteği olmaksızın yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak derecede malul olanların kendileri ile bunların eşleri, birinci fıkranın (ç) ve (d) bendlerinde belirtilen şartlar aranmaz.
2.4.4.İ-1-1 - IVF ENDİKASYONLARININ ESASLARI ;
1) Erkek faktörü: Üro-androlojik tedaviye rağmen, en az 15 gün aralarla yapılan üç ayrı spermiyogramın hepsinde total progresif motil sperm sayısının 5 milyondan az olduğu oligoastenospermi olguları ile azoospermi olguları. Ancak; normal yoldan ejekülat- sperm elde edilemeyen bir hastalığın olduğunun ilgili uzman hekim raporu ile belgelenmesi halinde spermiyogram sonucu aranmaz.
2) Kadın faktörü:
a) Tubal faktör: Primer silier diskinezi-Kartegener Sendromu varlığı, laparoskopi ile onaylanmış bilateral tam tubal tıkanıklık saptanan (ağır distal tubal hastalık, bilateral organik proksimal tubal tıkanıklık, bilateral tubal tıkanıklık veya tüp yokluğu olan) olgular, ağır pelvik yapışıklık belirlenen veya tubal cerrahi (laparoskopi veya açık cerrahi ile) sonrasında gebe kalamayan olgular.
b) Endometriyozis: Hafif ve orta derece endometriozis, ileri evre (evre 3-4) endometriozis.
c) Hormonal -ovulatuar bozukluklar: DSÖ Grup I-II hastalarda anovulasyonda standart tedaviye yanıtsız olgular.
3) Açıklanamayan infertilite: Hem erkek, hem de kadının tetkiklerinin normal olmasına ve gonadotropinlerle en az iki deneme OI+IUI uygulanmasına rağmen evlilik tarihinden itibaren 3 yıl veya daha uzun süreli gebe kalamama hali.
4) Diğer endikasyonlar: Kötü ovaryan yanıtlı veya düşük ovaryan rezervli olgular.
2.4.4.İ-1-2 - IVF SAĞLIK KURULU RAPORU ESASLARI ;
1) IVF tedavisi için gerekli sağlık kurulu raporu; bünyesinde kadın hastalıkları ve doğum kliniği ile üroloji kliniği (bünyesinde üroloji kliniği bulunmayan ancak üroloji uzman hekiminin konsültan olarak görev yaptığı, eğitim verilen kadın-doğum hastaneleri dâhil) bulunan üçüncü basamak sağlık kurumlarında iki kadın hastalıkları ve doğum uzman hekimi ve bir üroloji uzman hekiminin katılımı ile oluşturulan sağlık kurulları tarafından düzenlenecektir.
2) Sağlık kurulu raporlarında; hasta yaşı, kimlik bilgileri, tanı, endikasyon, uygulanacak tedavi belirtilecek, ayrıca kullanılacak ilaçların günlük ve maksimum dozları da SUT’un 4.2.42.B maddesinde yer alan hükümler göz önünde bulundurularak sağlık kurulu raporlarında yer alacaktır.
3) Sağlık kurulu raporunda;
a) Erkek faktörü için; oligoastenozoospermide total progresif motil sperm sayısı 5 milyondan yüksek olan olgularda iki deneme gonadotropin verilerek uygulanmış “OI+IUI” tedavisinin yapılmış olmasına rağmen gebe kalınamadığının (5 milyondan az olan oligoastenozoospermi olguları ile azoospermi olgularında bu şart aranmaz),
b) İleri evre (evre 3-4) endometriyozis olgularında; endometriozis cerrahisi tedavisinden sonra bir yıl gebeliğin sağlanamadığının veya cerrahi tedavi sonrası iki deneme gonadotropin verilerek uygulanmış “OI+IUI” tedavisi sonrası gebelik elde edilemediğinin,
c) Hafif ve orta derece endometriyozis olgularında; en az iki deneme gonadotropinlerle “OI+IUI” tedavisi sonrası gebelik elde edilemediğinin, ç) Açıklanamayan infertilite olgularında; en az iki deneme gonadotropinlerle “OI+IUI” tedavisi sonrası gebelik elde edilemediğinin, belirtilmiş olması gereklidir.
4) Ancak;
a) Primer silier diskinezi-Kartegener Sendromu varlığında,
b) Laparoskopi ile onaylanmış bilateral tam tubal tıkanıklık saptanan (ağır distal tubal hastalık, bilateral organik proksimal tubal tıkanıklık, bilateral tubal tıkanıklık veya tüp yokluğu olan) olgularda,
c) Ağır pelvik yapışıklık belirlenen veya tubal cerrahi (laparoskopi veya açık cerrahi ile) sonrasında bir yıl içinde gebe kalamayan olgularda,
ç) DSÖ Grup I-II hastalarda anovulasyonda standart tedaviye yanıtsız olgularda,
tanıya dayanak teşkil eden klinik ve laboratuvar bulgularının sağlık kurulu raporunda belirtilmesi koşuluyla, IVF öncesinde “OI ve/veya OI+IUI” tedavisi yapılma şartı aranmaz.
5) Sağlık kurulu raporunun düzenlendiği tarihten itibaren 6 ay içinde IVF uygulamasının yapılmaması halinde yeniden sağlık kurulu raporu düzenlenmesi gereklidir. Ancak bu süre içerisinde ilaçlar temin edilmiş ise temin edilen ilaçlar maksimum doz hesabında dikkate alınır.
6) (Değişik:RG-18/2/2015-29271) Her bir IVF tedavisi için sağlık kurulu raporu düzenlenmesi gereklidir.
2.4.4.İ-1-3 - IVF TEDAVİ BEDELLERİNİN ÖDENMESİ HUSUSNDA ESASLAR ;
1) IVF tedavisi, SUT eki EK-2/C Listesinde belirtilen bedel esas alınarak faturalandırılır. Bu bedele; IVF tedavisi kapsamında yapılan ovulasyon takibi, oosit aspirasyonu, sperm-oosit hazırlanması ve inkübasyonu, ICSI (mikro enjeksiyon), invaziv sperm elde etme yöntemleri, işlem öncesi kadın ve erkeğe yapılan tetkik ve tahlil bedelleri, kullanılan her türlü sarf malzemesi ile embriyo transferi dahildir.
2) Embriyo freezing bedeli, sadece birinci denemeden sonra SUT eki EK-2/B Listesinde yer alan bedel üzerinden faturalandırılabilir.
3) Hastaya IVF uygulamasının yapılamaması durumunda; bu süreye kadar yapılan işlemler SUT eki EK-2/B Listesi üzerinden %10 indirim yapılarak faturalandırılır. Bu durumda söz konusu işlemler deneme sayısına dâhil edilmeyecektir. Ancak kullanılan ilaçlar maksimum doz hesabında dikkate alınır.
4) IVF tedavisinin, freezing işlemi uygulanan embriyonun transferi ile yapılması durumunda işlemler, SUT eki EK-2/C Listesinde yer alan “Freezing işlemi uygulanan embriyonun transferi” işlemi üzerinden faturalandırılacaktır. Bu durumda söz konusu işlem, deneme sayısına dâhil edilecektir.
5) Yaş faktörü, embriyo kalitesi ve benzeri tıbbî zorunluluk hallerinin uygulamayı yapan hekim tarafından gerekçesinin belgelendirildiği durumlar hariç olmak üzere birden fazla embriyo transfer edilmesi nedeniyle birden fazla gerçekleşen doğumlarda, bebeklere ait taburcu edilinceye kadar ortaya çıkacak sağlık hizmeti bedelleri Kurumca karşılanmaz. Sözkonusu bebeklerin tedavilerinin embriyo transfer işlemini gerçekleştiren sağlık hizmeti sunucusu dışındaki sözleşmeli/protokollü sağlık hizmeti sunucusunda yapılması halinde söz konusu giderler Kurumca karşılanır ancak ödenen bedeller embriyo transfer işlemini yapan merkezden mahsup edilir.
2.4.4.İ.1-4 - IVF KAYITLARININ TUTULMASI KONUSUNDAKİ ESASLAR ;
1) Kurumla sözleşmeli/protokollü üremeye yardımcı tedavi merkezlerinde, IVF kapsamında yapılan her türlü tıbbi işlemin kaydının tutulması ve tutulan kayıtların denetim esnasında ibrazı zorunludur. Bu kayıtların doğru ve sağlıklı bir şekilde tutulması ve muhafazasında, merkez sorumlusu ve ruhsat (uygunluk belgesi) sahibi kişiler, müşterek ve müteselsilen yükümlüdür.
2) Evli çiftlerin çocuklarının olup olmadığı ile eşler için vukuatlı nüfus kayıt örneği, merkezde tutulan hasta dosyasında saklanacaktır.
2.4.4.İ-2 - KÖK HÜCRE VERİCİSİ KARDEŞ DOĞMASINA YÖNELİK IVF TEDAVİSİ ESASLARI ;
1) Hasta çocuk sahibi olup, tedavisinin başka tıbbî bir yöntemle mümkün olmaması ve tıbben zorunlu görülmesi halinde bu çocuğun tedavisi amaçlı preimplantasyon genetik tarama yapılarak uygun kök hücre vericisi kardeş doğmasına yönelik olarak, bünyesinde kemik iliği transplantasyon merkezi bulunan üçüncü basamak sağlık hizmeti sunucuları sağlık kurulları tarafından hasta çocuk adına düzenlenen bu durumların belirtildiği genetik uzmanının yer aldığı sağlık kurulu raporuna dayanılarak yapılan IVF tedavilerine ilişkin giderler, SUT’un 2.4.4.İ-1 maddesinde yer alan hükümler uygulanmaksızın Kurumca karşılanır. Bu durum dışında preimplantasyon genetik tarama ve bu işlem ile birlikte yapılan IVF bedelleri Kurumca karşılanmaz.
2) Aileler, söz konusu sağlık kurulu raporuna istinaden Kurumla sözleşmeli/protokollü üremeye yardımcı tedavi merkezlerinden (tüp bebek merkezi) birine başvurabilirler.
3) Sağlık Kurulu raporu ile belirlenen ilaç dozları için SUT’un 4.2.42.C maddesinde yer alan hükümler geçerlidir.
Tüp bebek tedavi raporu üniversite ya da devlet hastanelerinden alınabilir.
2.Tüp Bebek Tedavi raporu'nu ne kadar sürede çıkarabilirim?
Tüp Bebek tedavi raporunun ne kadar sürede çıkacağı başvuruda bulunulan hastaneye göre farklılıklar göstermektedir.
3.Tekrar rapor almak için tüm tetkik ve tahlillerin yapılmasına gerek var mı?
Yapılacak her tüp bebek uygulaması için tüm evraklar ilk sefer yapılıyormuş gibi tekrar yapılmak zorundadır.
4.Tüp Bebek tedavimizi tüp bebek tedavi raporu çıkardığımız hastane dışında da yaptırabilirmiyiz?
Düzenlenen rapor SGK’ya uygun olduğu taktirde kişi istediği yerde raporunu kullanarak tedavi olabilecektir, bu konuda bir zorunluluk yoktur.
5.Tüp bebek tedavi raporu ve tüp bebek ilaç raporunun geçerlilik süresi ne kadardır?
Tüp bebek tedavi raporunun geçerlilik süresi en fazla 6 ay sürelidir.Tüp bebek ilaç raporu ise çıkarıldığı ay içinde sisteme girişi yapılmalıdır.Çünkü bu raporun geçerlilik süresi 1 aydır.
6.Tüp bebek tedavi raporu almak için hangi testlere ihtiyaç duyulur?
Kadına ait horman tahlilleri (FSH, AMG değerleri), Sperm Tahlili (Farklı zamanlarda yapılmış ve en az 3 adet), Rahim filmi (HSG) istenmektedir.
7.SGK Tüp bebek tedavisini kaç kez karşılıyor?
Tüp bebek tedavisi SGK tarafından daha önce iki kez karşılanırken son yapılan düzeltme ile bu hak 3'e çıkarılmıştır.